10 Aralık 2017

Tolkien'den Kalevala'ya nazire



Kullervo'nun Hikâyesi / J.R.R. Tolkien / Çev: Çiğdem Erkal / İthaki


İskandinavya'nın kenarlarında yüzlerce yıl sessiz sedasız bir eklenti gibi varlığını sürdüren Finlandiya'nın, bütünüyle kendine özgü bir mitolojiye sahip olduğu, 1830'ların ortalarına dek fazla bilinmedi. Uzun süre İsveç ve Rusya arasında "paylaşım unsuru" haline gelen bu ilginç kuzey ülkesi, bağımsızlığını ancak Rusya'daki Ekim Devrimi sonrasında, 1917'de elde etmişti ama ulusal duyguların uyanışı ve Fin topraklarının kendine özgü kültürüyle ilgili arayışlar on dokuzuncu yüzyılda iyice hızını almıştı. Botanikçi, doktor, dilbilimci ve şair Elias Lönnrot, ülkenin değişik bölgelerini tek tek ziyaret edip sözlü gelenekte yer alan efsane ve hikâyeleri 1835'te bütünlüklü bir metin halinde bir araya getirdiğinde, ortaya çıkan epik manzum külliyat büyük yankı yaratmıştı. Lönnrot'un "Kalevala" (Kahramanlar Ülkesi) adıyla yayımladığı bu derleme, izleyen yıllarda eklemeler ve revizyonlarla son haline getirildi ve Fin tarihinin en büyük edebi yapıtı dünyaya tanıtılmış oldu. Evrenin yaratılışı ve insanın yeryüzüne yayılışıyla başlayıp, karanlık ormanlardaki krallıkları, kahramanların serüvenlerini, aşkları ve savaşları anlatan bu kapsamlı külliyat, aşağı yukarı 22 bin dizeden oluşuyor ve gruplar halinde bir araya gelmiş 50 şarkıya yayılıyordu.